ETHEM EMRE ÖZCAN/AHMET KARAAHMET – Suriyeli bazı sivil toplum kuruluşları (STK) ile insan hakları örgütleri, Birleşmiş Milletler (BM) Genel Kurulu’nun Suriye’de kayıp kişilerin araştırılması için bir kuruluş oluşturulmasını onaylamasını olumlu karşılamalarına karşın, Şam yönetiminin yeni oluşumla işbirliğine yanaşacağını düşünmüyor.
Suriyeli bazı STK’ler ve insan hakları örgütleri, BM Genel Kurulu himayesinde Suriye’de Kayıp Kişilerin Araştırılması için Bağımsız Kuruluşun kurulmasına ilişkin görüşlerini ve çekincelerini, AA muhabirine anlattı.
Suriye İnsan Hakları Ağının (SNHR) direktörü Fadıl Abdülgani, kuruluşun oluşturulmasını memnuniyetle karşıladıklarını, kararı “önemli” bir adım olarak gördüklerini söyledi.
Suriye’de kayıp kişilerin büyük bir kısmını, alıkonulup zorla kayıp ettirilenlerin oluşturduğunu belirten Abdülgani, “SNHR olarak alıkonulanlar ve kayıplara ilişkin düzenli raporlar yayımlamaktayız. Kayıtlarımızda yaklaşık 156 bin kişi, tutuklu veya kayıp listesinde yer alıyor. Suriye’de alıkonulup akıbeti bilinmeyen 112 bin kişi var, bunlardan yüzde 86’sı Suriye rejimi tarafından zorla kaybettirildi. Yani rejim en az 96 bin kişiyi zorla kaybettirdi.” ifadesini kullandı.
Abdülgani, uluslararası toplumun veya BM’nin Suriye’de alıkonulan herhangi bir kişinin serbest bırakılması veya akıbetinin ortaya çıkarılması konusunda şu ana kadar “başarısız” olduğunu, söz konusu BM Genel Kurulu kararıyla “kayıp kişiler” dosyasının uluslararası kamuoyunun gündeminde olacağını kaydetti.
2011’den bu yana kayıp kişilerin araştırılması için bir kuruluş kurulması adına sık sık talepte bulunduklarını anlatan Abdülgani, “Bu adıma ihtiyacımız vardı. BM Genel Kurulu’nun bu kararıyla kayıp kişiler ve zorla kaybettirilenler dosyasında kazanımlar bekliyoruz. Bu dosya, siyasi çözüm masasında da yer alacak. Bu dosya çözüme kavuşmadan siyasi çözüm de olmayacak.” değerlendirmesinde bulundu.
Abdülgani, BM himayesindeki kuruluşun üstleneceği görevin ve amaçlarının net şekilde belirtilmesi gerektiğine dikkati çekti.
Suriye yönetiminin, büyük ölçüde bu kuruluşla işbirliği yapmayacağı düşüncesinde olduğunu dile getiren Abdülgani, kuruluşun hak ihlallerine veya suça karışanları yargılama gibi bir yetkisinin olmadığını bildirdi.
“Kuruluştan etkin olmasını bekliyoruz”
Hükümete bağlı güvenlik güçlerince alıkonulanların ailelerince kurulan Sezar Aileleri Derneği üyelerinden Yasemin Meşan de Suriye’de Kayıp Kişilerin Araştırılması için Bağımsız Kuruluş’un kurulmasını olumlu karşıladıklarını söyledi.
Suriye’de güvenlik güçlerince yıllar önce alıkonulan kardeşinin akıbeti hakkında bilgi alamayan Meşan, “önemli” gördükleri BM kararının beklentileri doğrultusunda gerçekleştiğini ifade etti.
Meşan, derneklerinin ve yakınlarından haber alamayan ailelerin bu kararın alınmasında büyük çabalar sarf ettiğini belirterek, “Bu karar gerekli ilk adımdı. BM tarafından kurulacak kuruluştan etkin olmasını bekliyoruz. Ailelere umut oldu. Daha çok çalışacağız, kaybettiğimiz kişilere adaleti sağlayana kadar çalışmaktan vazgeçmeyeceğiz.” diye konuştu.
“Rejim engeller koyacak”
Saydnaya Tutukluları Rabıtası Başkanı Diyab Sırriye de kuruluşun çok sayıda Suriyeli dernek ve kuruluşun ortak çabası sonucu ortaya çıktığına işaret etti.
Sırriye, “Mağdurların umutlarını, hayal kırklığına uğratmak istemiyoruz. Mevcut siyasi konjonktürde ve şartlarda zorla kayıplara karışanların akıbetlerini öğrenme konusunda ümit edildiği gibi bir ilerleme olmayacak. Mekanizmaların hayata geçmesi için Suriye sahasında çalışma yapması gerekiyor.” dedi.
Kuruluşun, “Suriye topraklarında çalışması için yolunun kesileceğini” savunan Sırriye, “Esed rejimi, bunu kabul etmeyecek. Rejim engeller koyacak. Bu da Suriye dışından çalışmak demek. Suriye sınırları dışından çalışarak da ne gibi katkı ve ilerleme olabilir ki? Bunu zamanla göreceğiz. Kuruluşa başarılar diliyoruz ancak çok da umutlu değiliz.” ifadesini kullandı.
Karara Suriye, Rusya ve Çin “hayır” oyu verdi
BM Genel Kurulu’nda dün düzenlenen oylamada, Suriye’de Kayıp Kişilerin Araştırılması için Bağımsız Kuruluş’un kurulmasına ilişkin karar, 11 “hayır” ve 62 “çekimser” oyuna karşı 83 “evet” oyuyla kabul edildi.
Kararda, kayıp kişilerin akıbetlerini öğrenmek ve hayatta kalanlara destek sağlamak için BM himayesinde, Suriye’de Kayıp Kişilerin Araştırılması için Bağımsız Kuruluş’un kurulmasına onay verildi.
Karara “hayır” oyu verenler arasında Suriye’nin yanı sıra Rusya ve Çin yer alırken, Suriye’deki ailelerin kayıp yakınlarının akıbetini bilme hakkı olduğuna dikkat çekildi.
BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, martta BM Genel Kurulu’na Suriye’deki kayıp kişilerin akıbet ve yerlerini tespit etmek ve kurban yakınlarına destek sağlamak için yeni bir uluslararası kuruluş kurmaları çağrısında bulunmuştu.
